Op deze fietsexcursie bezoeken we projecten in de binnenstad die kenmerkend zijn voor het bouwen in de jaren 1970 en 1980. Bij veel verschijnselen uit die tijd, zoals een bloemkoolwijk, woonerf, zitkuil of oranje wandtegels, denk je niet meteen aan erfgoed. Maar waar de indeling in voor- en achterhuis iets zegt over het wonen in de 17de eeuw, zo typeren de zitkuil of het woonerf de ideeën over samenleven van zo’n vijftig jaar geleden. En ook dat verdient aandacht en onderzoek. Reden waarom Erfgoed Leiden en Omstreken de afgelopen twee jaar met behulp van vele betrokkenen hier onderzoek naar heeft gedaan.

De periode heeft een grote impact op de stad gehad. In de jaren 1970 ontstonden de woonwijken de Merenwijk, Bockhorst, Koppelstein en het Waardeiland. In de jaren 1980 gevolgd door de Stevenshof. Tegelijkertijd pakte de gemeente met miljoenen aan staatssteun de verkrotting in de binnenstad aan. De nieuwbouw daar voegde zich naar de bestaande historische bebouwing. De projectontwikkelaar deed zijn intrede en Leiden introduceerde net als andere steden de burgerparticipatie. En ontwerpers verruilden hun perspectief, door meer vanuit het kleine te ontwerpen. Aldo van Eyck omschreef dat zo mooi met zijn motto ‘een huis als een stad, een stad als een huis, een thuis voor kinderen’. Het perspectief van het spelende kind werd bijvoorbeeld een belangrijk uitgangspunt.

Voor het onderzoek is dankbaar gebruik gemaakt van het ‘levend geheugen’ van eerste bewoners, architecten, wethouders en ambtenaren. Dat heeft allereerst veel kennis opgeleverd over toen, over de architectuur en stedenbouw uit die periode. Leiden blijkt veel bijzondere woningen en publieke gebouwen rijk te zijn, waarmee ze op nationale schaal kan wedijveren met andere steden. Daarnaast heeft het ook inzichten opgeleverd in participatie en burgerperspectief die van belang zijn voor de huidige omgang ermee. De jaren 1970 zijn bij uitstek een periode om op terug te kijken nu burgerparticipatie zo’n belangrijk onderwerp is geworden bij ruimtelijke ontwikkelingen.